سرطان دهان نوعی سرطان سر و گردن است که رشد بافت سرطانی در حفره های دهان قرار دارد.
ممکن است به عنوان یک ضایعه اولیه در هر یک از بافت های دهان در محل دائمی منشا یا از طریق یک ساختار آناتومی همجوار، مانند حفره بینی، بوجود آید.
به طور متناوب، سرطان های دهانی ممکن است در هر یک از بافت های دهان ایجاد شوند و ممکن است انواع مختلفی از بافتشناسی داشته باشند.
انواع مختلفی از سرطان دهان وجود دارد، سرطان دهان معمولا شامل سرطان زبان هم می شود.
همچنین ممکن است سرطان دهان در کف دهان ، مفصل ، لثه ، لب ها یا کام (سقف دهان) رخ دهد.
اغلب سرطان های دهان در زیر میکروسکوپ بسیار شبیه هم هستند.
84000 نفر در سال 1990 مبتلا به سرطان شدند و در سال 2013، سرطان دهان باعث مرگ 135،000 نفر شد.
علائم و نشانه های سرطان دهان
بر اساس بیوپسی، سه توده عضلانی تبدیل به یک تودن بد خیم می شوند، در حالی که در ناحیه هیکرکتومی اطراف آن ویژگی های بافت شناسی لیچه پلان را نشان می دهد.
در مراحل اولیه سرطان علائم بدون درد و تغییرات فیزیکی هستند ، اما بافت بدن تغییر می کند و توسط دندانپزشک بصورت اتفاقی یا پزشک متخصص قابل تشخیص است.
علائم اولیه زودرس ممکن است شامل لکه های قرمز یا سفید ، زخم غیر قابل بهبود ، تورم ، تغییرات غیر معمولی، حساسیت ناگهانی دندان ها بدون علت ، خونریزی غیرطبیعی دهان و یا خستگی طولانی مدت باشد.
علائم بعدی ممکن است شامل یک منطقه خاص از دهان باشد ، انسداد مجاری هوایی، لنفادنوپاتی گردن، درد مداوم و اختلالات بینایی
علت سرطان دهان
ژن سرطان در اثر جهش DNA فعال می شوند. عوامل خطر و تحریک که فرد را به سرطان دهان دچار می کند تقریبا شناخته شده هستند.
حدود 75 درصد سرطان های دهانی با مصرف دخانیات و مصرف الکل بیش از حد مرتبط است.
عوامل دیگر عبارتند از: بهداشت دهان و دندان نا مناسب ، تحریک ناشی از صدمات پروتزهای دندانی و سایر مشکلات دندانی ، تغذیه نامناسب و برخی از عفونت های مزمن ناشی از قارچ ها، باکتری ها یا ویروس ها
اگر سرطان دهان در ابتدای مراحل تشخیص داده شود، درمان به طور کلی بسیار موثر است ، سرطان دهان معمولا به عنوان یک زخم غیر قابل درمان شناخته می شود.
توتون و تنباکو عامل سرطان دهان
سیگار کشیدن و سایر موارد مصرف دخانیات حدود 75 درصد از موارد سرطان دهان را در بر می گیرد.
علت آن تحریک غشاء مخاطی دهان از دود و گرما سیگار می باشد، تنباکو و قلیان شامل بیش از 60 نو عامل سرطان زا و شناخته شده است و احتراق آن و فرآورده های جانبی از این فرآیند عامل اصلی سرطان دهان است.
استفاده از تنباکو به هر صورت به خودی خود و حتی بیشتر از مصرف الکل یک عامل خطر آفرین مهم برای ایجاد سرطان دهان است.
مصرف الکل عامل سرطان دهان
برخی از مطالعات در استرالیا، برزیل و آلمان نشان می دهد که دهانشویه های حاوی الکل نیز علل بالقوه هستند. ادعا از این قرار بود که قرار گرفتن در معرض این مواد حاوی الکل، حتی در صورت عدم مصرف سیگار و نوشیدن، منجر به افزایش قابل توجهی در رشد سرطان دهان می شود.
با این حال، مطالعات انجام شده در سال 1985، نشان داد که شستشوی دهان حاوی الکل با سرطان دهان ارتباط ندارد.
در گزارش مارس 2009، انجمن دندانپزشکی آمریکا اعلام کرد “شواهد موجود ارتباط بین سرطان دهان و دهانشویه حاوی الکل را تایید نمی کند”.
ویروس پاپیلومای انسانی سرطان سرویکس مثبت HPV
عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، به ویژه نوع 16 (بیش از 180 نوع وجود دارد)، یک عامل خطر شناخته شده و عامل ایجاد کننده مستقل برای سرطان دهان است.
تشخیص سرطان دهان
تشخیص زود هنگام بیماران مبتلا به سرطان دهان باعث کاهش مرگ و میر و کمک به بهبود درمان می شود.
جراح فک و دندانپزشکان می توانند این بیماران را در مراحل اولیه تشخیص دهند.
ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، دندانپزشکان و جراحان دهان باید آگاهی بالا داشته باشند تا بتوانند تشخیص بهتر برای بیماران مبتلا به سرطان دهان را فراهم کنند.
بررسی دهان توسط ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی، دندانپزشک و جراحان دهان ضایعه لب ، زبان یا دیگر بخش های دهان را قابل تشخیص و یا قابل لمس می کند (می تواند احساس شود).
با افزایش تومور سرطانی ، ممکن است ناحیه درگیر دچار خونریزی شود. مشکلات گفتاری و صحبت کردن، مشکلات جویدن یا مشکلات بلعیدن ممکن است افزایش یابد.
برای انجام بلع و حفظ تغذیه اغلب از لوله تغذیه استفاده می شود.
این عمل می تواند گاهی اوقات تبدیل به استفاده دائمی شود زیرا مشکلات خوردن می تواند حتی شامل ناتوانی در نوشیدن آب شود.
در حالی که یک دندانپزشک، پزشک یا سایر متخصصان بهداشت دهان و دندان ممکن است فردی را مشکوک به یک ضایعه خاص مانند سرطان بدخیم تشخیص دهند ، اما به هیچ وجه نمی توان با یک نگاه از این موضوع اطمینان حاصل کرد.
از آنجا که ضایعات خوش خیم و بدخیم ممکن است یکسان به نظر برسند. با بیوپسی و برش غیر تهاجمی (BrushTest) می تواند آن را تایید یا رد کند.
تنها روش قطعی برای تعیین اینکه آیا سلول های سرطانی یا پیش سرطانی وجود دارد، از طریق بیوپسی و ارزیابی میکروسکوپی سلول ها در نمونه برداشته شده است.
درمان سرطان دهان
اگر تومور به اندازه کافی کوچک باشد و اگر عمل جراحی به نتیجه کارکردی رضایت بخش باشد، قطعا جراحی (حذف) تومور معمولا توصیه می شود.
پرتو درمانی با شیمی درمانی یا بدون آن ها اغلب در ارتباط با جراحی یا به عنوان درمان تکمیلی قطعی، استفاده می شود.
انواع جراحی برای سرطان دهان
Maxillectomy (می توان با یا بدون exenteration اوربیتال انجام شود)
ماندیبولکتومی (حذف اندام تحتانی یا فک پایین یا بخشی از آن)
Glossectomy (حذف زبان، می تواند کل زبان یا جزئی باشد).
با توجه به ماهیت حیاتی ساختارها در ناحیه سر و گردن، جراحی برای سرطان های بزرگتر از نظر فنی مورد نیاز است.
ممکن است لازم باشد جراحی بازسازی نیز انجام شود تا یک نتیجه مناسب جهت زیبایی و عملکردی را ارائه دهد.
پروتز نیز ممکن است مورد نیاز باشد. اکثر بیماران مبتلا به سرطان دهان به هیدراته شدن و تغذیه وابسته به یک لوله تغذیه می شوند.
بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان دهان دچار اختلال شده و از بسیاری از اثرات طولانی مدت رنج می برند.
اثرات پس از آن اغلب شامل خستگی، مشکلات گفتاری، مشکل حفظ وزن، مسائل مربوط به تیروئید، مشکلات بلع، عدم توانایی بلع، از دست دادن حافظه، ضعف، سرگیجه، کاهش شنوایی و آسیب سینوسی می باشد.
میزان زنده ماندن برای سرطان دهان بستگی به محل دقیق و مرحله تشخیص سرطان دارد. به طور کلی، تحقیقات انجام شده در سال 2011 نشان می دهد که حدود 57٪ پنج سال زنده می مانند.
پس از درمان، توانبخشی برای بهبود حرکت، جویدن، بلعیدن و حرف زدن ضروری است. در این مرحله ممکن است پاتولوژیستهای زبان مورد نیاز شوند.
شیمی درمانی در سرطان های دهانی مفید است در صورت استفاده از ترکیبات دیگر درمان مانند پرتودرمانی این تنها به عنوان یک درمان واحد مورد استفاده قرار نمی گیرد.
درمان را می توان برای افزایش زندگی نیز مورد استفاده قرار داد و می تواند به عنوان مراقبت تسکین دهنده اما نه مراقبتی در نظر گرفته شود.
درمان سرطان دهان معمولا توسط یک تیم چند رشته ای با متخصصان درمان از زمینه های اشعه، جراحی، شیمی درمانی، تغذیه، دندانپزشکی و حتی روانشناسی که احتمالا در معرض تشخیص، درمان، توانبخشی و مراقبت از بیمار هستند، صورت می گیرد.
عوارض شیمی درمانی
ریزش موی صورت، سر و بدن بعد از عمل
عوارض پرتودرمانی، از جمله خشکی دهان و مشکل بلع
کاهش وزن قابل توجه
عوارض بیشتر بستگی به مرحله و سلامت کلی دارد.